กรมสุขภาพจิต ขานรับ วันโรคจิตเภทโลก ยกมาตรฐานดูแลรักษาผู้ป่วย พัฒนาเครื่องมือวัดคุณภาพชีวิตของผู้ให้การดูแลผู้ป่วยโดยเฉพาะ ชี้จะเป็นตัวพยากรณ์อาการของผู้ป่วยที่บ้านที่ดีที่สุด ใช้ป้องกันปัญหาเครียดท้อแท้ใจของผู้ให้การดูแล ขณะนี้สำเร็จแล้ว เตรียมนำออกใช้ทั่วประเทศ และใช้ในระบบออนไลน์ได้ด้วย เผยในประเทศมีผู้ป่วยกว่า 6 แสนคน
น.ต.นพ.บุญเรือง ไตรเรืองวรวัฒน์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวว่า วันที่ 24 พฤษภาคมทุกปี องค์การอนามัยโลกกำหนดให้เป็นวันโรคจิตเภทโลก (World Schizophrenia Day) เนื่องจากเป็นโรคจิตเวชที่พบได้ทั่วโลกมากกว่า 21 ล้านคน ในส่วนของประเทศไทยพบโรคนี้มากอันดับ 1 อัตราป่วยร้อยละ 1 ของประชากร คาดว่ามีผู้ป่วยประมาณ 600,000 คนทั่วประเทศ มักพบในช่วงอายุ 15-35 ปี สาเหตุเกิดจากพันธุกรรม ความผิดปกติของสารเคมีในสมอง ทำให้ผู้ป่วยมีความคิดและการรับรู้ที่ผิดไปจากความเป็นจริง มีพฤติกรรมแปลก ๆ ส่งผลเสียต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ลักษณะอาการเด่นของผู้ป่วยโรคนี้คือ 1. หลงผิด เช่นคิดว่ามีคนปองร้าย 2. ประสาทหลอน เช่นหูแว่ว ได้ยินเสียงคนพูดทั้งที่ไม่มีใครอยู่ใกล้ 3. พูดจาฟังไม่รู้เรื่อง 4. มีพฤติกรรมไม่เหมาะสม เช่นแต่งกายแปลก ๆ
อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวเพิ่มเติมว่า ในการดูแลผู้ป่วยโรคนี้ จะเน้นที่การรักษาด้วยยาและการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านจิตสังคมและสิ่งแวดล้อมของผู้ป่วย ส่วนใหญ่จะเป็นประเภทผู้ป่วยเรื้อรัง ต้องกินยาควบคุมอาการต่อเนื่อง จะทำให้อาการสงบ สามารถใช้ชีวิตอยู่ในครอบครัว ชุมชนได้ ซึ่งญาติเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาแล้ว มีอาการคงที่ ไม่กำเริบซ้ำ โดยดูแลให้กินยาและพาผู้ป่วยพบแพทย์ตามนัด
ในปีนี้กรมสุขภาพจิต มีนโยบายขยายผลให้การดูแลคุณภาพชีวิตของญาติที่ดูแลผู้ป่วยโรคจิตเภทด้วย เพื่อยกระดับคุณภาพบริการผู้ป่วยของประเทศ เนื่องจากผลของการดูแลของญาติจะเป็นตัวพยากรณ์อาการของผู้ป่วยโดยตรง หากผู้ดูแลมีคุณภาพชีวิตที่ดี จะส่งผลผู้ป่วยได้รับการดูแลเอาใจใส่ดีไปด้วย แต่หากคุณภาพชีวิตผู้ดูแลต่ำ เผชิญทั้งความกดดัน ความยากลำบาก ความเดือดร้อนจากการทำกิจกรรมหรือดูแลผู้ป่วย มีความเสี่ยงส่งผลกระทบทั้งต่อตัวผู้ดูแลเอง โดยเฉพาะความเครียด อาจเกิดความท้อแท้ เบื่อหน่ายชีวิต เกิดโรคซึมเศร้าได้ ได้มอบหมายให้โรงพยาบาลจิตเวชนครพนมราชนครินทร์ ดำเนินการพัฒนา ขณะนี้สำเร็จแล้ว จะใช้ในเขตสุขภาพและโรงพยาบาลจิตเวชทุกแห่งต่อไป
ทางด้าน นพ.กิตต์กวี โพธิ์โน ผอ.รพ.จิตเวชนครพนมราชนครินทร์ จ.นครพนม กล่าวว่า แบบประเมินคุณภาพชีวิตของญาติที่ให้การดูแลผู้ป่วยโรคจิตเภทที่พัฒนาครั้งนี้ ได้รับความร่วมมือจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยประยุกต์เทียบกับเครื่องชี้วัดคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลก และปรับให้เข้ากับบริบทของประเทศไทย มีทั้งหมด 5 ด้าน ประกอบด้วย
1. ด้านภาวะสุขภาพกายและสุขภาพจิต เช่น การเกิดความรู้สึกซึมเศร้า หนักใจ วิตกกังวล ไม่มีพลัง
2. ด้านภาระที่เกิดจากการดูแล เช่น การยกเลิกกิจกรรมที่เคยทำดีมาก ๆ เพราะต้องดูแลผู้ป่วย ความรู้สึกที่ไม่ได้ทุ่มเทเวลาดูแลคนอื่น
3. ด้านปัจจัยที่มีผลต่อการดูแล เช่น การพบความยากลำบากในการพาผู้ป่วยโรงพยาบาล ปัญหาการเงิน
4. สัมพันธภาพระหว่างผู้ดูแลและทีมสุขภาพ เช่น การได้รับความช่วยเหลือ หรือสนับสนุนจากแพทย์หรือพยาบาลหรือไม่
5. สัมพันธภาพภายในครอบครัวและบุคคลอันเป็นที่รัก เช่น ได้รับการสนับสนุนและความช่วยเหลือจากคนในครอบครัวหรือไม่
ผลการทดสอบพบว่าเป็นไปตามมาตรฐานทางวิชาการคือมีความเที่ยงตรง ความน่าเชื่อถือ ให้ผลแม่นยำ โดยแปลผลออกเป็น 2 ระดับคือ ดี และไม่ดี
นพ.กิตต์กวี กล่าวต่อว่า จากการทดลองนำแบบประเมินดังกล่าวไปใช้ในคลินิกผู้ป่วยโรคจิตเภทของ รพ.จิตเวชนครพนมราชนครินทร์ กว่า 2 เดือน ได้ประเมินผู้ให้การดูแลผู้ป่วยแล้ว 300 คน พบว่าโดยรวมอยู่ในระดับดี และในด้านอาการของผู้ป่วยจิตเภทก็ดีตามไปด้วยคืออาการคงที่ ไม่มีอาการกำเริบ โดยโรงพยาบาลได้พัฒนาให้สามารถประเมินผ่านทางระบบออนไลน์ได้ด้วย แบบวัดคุณภาพชีวิตนี้จะช่วยให้ทีมสุขภาพค้นหาปัญหา และให้ความช่วยเหลือสนับสนุนแก่ผู้ดูแลผู้ป่วยได้ตรงกับความต้องการ เพิ่มประสิทธิภาพดูแลผู้ป่วยยิ่งขึ้น
สาครออนไลน์ โดย กองบรรณาธิการ